تاریخچه فراهان

لغت شناسان فراهان را فشرده واژه فرا هامون می‌دانند، سرزمینی که از یکسر به خورهه و از سویی به تفرش و از سوی دیگر به کمیجان کشیده شده بود فرا هامون نامیده می‌شد.یونانیان آن را مدیا می‌نامیدند برخی گفته‌اند فراهان را طهمورث بنا کرد و دارالملک آن را ساروق کرد برخی نیز گویند فراهان را فراهان پسر همدان بنا کرده است ابن مقنع می‌گوید (ولاشگرد را بلاش پسر پیروز و بورقان را پوران دختر خسرو ساخته است) فراهان شامل ناحیهٔ پهناوری میان شهرستانهای اراک و تفرش و آشتیان است. تاریخ قم کهن‌ترین سندی که در آن نامی از فراهان آورده شده، این سند مربوط به سال ۳۷۸ هجری قمری یعنی بیش از هزار سال پیش که در آن زمان روستای فراهان جزء شهرستان قم بوده.

حمدالله مستوفی در نزهت القلوب می‌نویسد:فراهان ولایتی است و در دیه‌ها معتبر بود، دیه ساروق را دارلملک آنجا و طهمورث ساخت، اکنون دولت‌آباد و ماستر معظم قرای آنجاست.

نام یکی از شهرهای بخش مرکزی شهرستان فراهان، فرمهین است. این شهر در شمال شهر اراک و کویر میقان واقع است. هوای آن سرد و سالم و آب کلیه روستاهای آن از قنوات است که طول اکثر آنها به ۶هزار گز می‌رسد. فراهان از سه قسمت به نام بالا و پائین و سادات تشکیل می‌گردد. جمع روستاهای دهستان فراهان ۱۲۹ قریه و دارای ۶۱ هزار تن سکنه‌است. محصولاتش غلات، بنشن و میوه جات است. گله داری یکی از کارهای عمده سکنه بخش و پوست بره این حدود به خوبی معروف است و خریدار زیاد دارد. صنایع دستی زنان این دهستان قالی و قالیچه بافی با نقشه‌است.

دیگر از روستاهای قدیمی فراهان زلف آباد است که روزگاری شهر مهم و پرجمعیتی بوده‌است.

شهر فرمهین در مرکز بخش مرکزی شهرستان فراهان واقع و مرکز شهرستان است. روستاها مهم دیگر فراهان عبارتند از روستای خوش آب و هوای کسرآصف، دستجان، خوشدون، نظام آباد، تلخ آب، فشک، ماستر، شتریه، مشهدزلف آباد، فارسیجان، مشهدالکوبه واشقان. به واسطه مسطح بودن اراضی در فصل خشکی به در اکثر روستاهای فراهان می‌توان با خودرو سفرکرد. کویر نمک میقان در قسمت جنوبی دهستان فراهان واقع است و روستاهای نزدیک به کویر به واسطه مجاورت با کویر دارای هوای ناسالم و آب شورند.